Ιστορία του μπάσκετ

Ήταν ένα κρύο και βροχερό χειμωνιάτικο απόγευμα του 1891 όταν ο Καναδός Τζιμ Νέισμιθ, ο νεαρός γυμναστής του Κολεγίου Σπρίνκγφιλντ της Μασσαχουσέττης, καθόταν προβληματισμένος στο γραφείο του. Σκεφτόταν πώς θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα παχνίδι για να παίζουν οι μαθητές του σε κλειστό χώρο και ταυτόχρονα να είναι ενδιαφέρον και θεαματικό.Η ώρα περνούσε κι άρχισε ν' απογοητεύεται. "Άδικα πονοκεφαλιάζω", είπε και εκνευρισμένος πέταξε στο καλάθι των σκουπιδιών ένα τσαλακωμένο χαρτί, που όση ώρα σκεφτόταν, το ταλαιπωρούσε στα χέρια του.
Το χάρτινο μπαλάκι μπήκε στο καλάθι και τότε ο Νέισμιθ, σαν να χτυπήθηκε από ηλεκτρικό ρεύμα. Πετάχτηκε όρθιος. Χτύπησε τα χέρια του και φώναξε σαν νέος Αρχιμήδης: "Εύρηκα". Η ενστικτώδης κίνηση που έκανε, του έδωσε την ιδέα πάνω στην οποία θα στήριζε το παιχνίδι.
Ο Νέισμιθ είχε σπουδάσει θρησκευτικά, αλλά τον κέρδισε ο αθλητισμός γιατί, όπως έλεγε κι ο ίδιος, "
πιο εύκολα μπορώ να επηρεάσω τους νεαρούς να γίνουν Χριστιανοί μέσω του αθλητισμού, παρά με το κήρυγμα".
Ο επικεφαλής του αθλητικού τμήματος στο Σπρίνγκφιλντ είχε προετοιμάσει τον Νέισμιθ. Του επίστησε την προσοχή ότι οι μαθητές του ήταν "επαναστάτες", ότι οι παλιές ασκήσεις γυμναστικής τους άφηναν παντελώς αδιάφορους κι ότι έπρεπε να βρεθεί ένα νέο παιχνίδι που να τους αποσπάσει το ενδιαφέρον.
Ο οραματιστής Νέισμιθ σκεφτόταν: "θα είναι παιχνίδι με μπάλα, αλλά όχι ποδόσφαιρο που είναι επικίνδυνο. Οι παίκτες δεν θα μπορούν να τρέχουν με την μπάλα, άρα δεν θα γίνονται τάκλιν, άρα δεν θα υπάρχουν τραυματισμοί".
Το επόμενο πρόβλημα ήταν και το πιο βασικό. Πώς το παιχνίδι θα γινόταν ανταγωνιστικό.
Δηλαδή πώς θα σκόραραν οι παίκτες. Σκέφτηκε να βάλει ένα κουτί στο πάτωμα και να έριχναν εκεί οι παίκτες την μπάλα, αλλά αυτό ήταν ανέφικτο, καθώς οι αμυντικοί θα στέκονταν μπροστά και το παιχνίδι θα γινόταν τραχύ.
Έτσι αποφάσισε να βάλει τα κουτιά να κρέμονται πάνω από τα κεφάλια των παικτών.
Το επόμενο μέλημα του ήταν να βρει την κατάλληλη μπάλα. Αυτή του αμερικανικού ποδοσφαίρου ήταν εύκολο να κουβαληθεί από τους παίκτες και έτσι αποφάσισε ότι η μπάλα του ποδοσφαίρου ήταν η πιο κατάλληλη.
Το πρωί ο Νέισμιθ βρήκε τον κ. Στέμπινς, επιστάτη του κολεγίου και του ζήτησε δύο κουτιά.
Ο επιστάτης απάντησε αρνητικά, αλλά είπε στον Νέισμιθ ότι έχει δύο καλάθια από ροδάκινα να του δώσει.
Ο Νέισμιθ πήρε τα καλάθια και τα κρέμασε στο μπαλκόνι του γυμναστηρίου, είχε ύφος 3 μέτρα και 5 εκατοστά. Αυτό το ύψος έχουν μέχρι και σήμερα τα καλάθια του μπάσκετ.
Στις 11.30 ο Νέισμιθ περίμενε τους μαθητές του να τους παρουσιάσει το νέο παιχνίδι. Νωρίτερα τους είχε δείξει κι άλλα παιχνίδια, αλλά οι μαθητές του τα απέρριψαν, γελώντας ειρωνικά.
Η αγωνία του νεαρού καθηγητή ήταν μεγάλη. "Ει, άλλο ένα νέο παιχνίδι" φώναξε ένας μαθητής, μόλις μπήκε στο γυμναστήριο.
"Δοκιμάστε κι αυτό και αν δεν σας αρέσει, δεν θα σας παρουσιάσω ποτέ κανένα άλλο" είπε ο Τζιμ.
Στη συνέχεια χώρισε τους 18 μαθητές του σε δύο ομάδες των 9 ατόμων και έβαλε τους δύο αρχηγούς να σταθούν στη μέση του γηπέδου. Πέταξε την μπάλα ψηλά ανάμεσα τους. Ήταν το πρώτο τζάμπολ.
Οι δύο νέοι πήδηξαν να διεκδικήσουν την μπάλλα και ... ήταν γεγονός: το πρώτο παιχνίδι μπάσκετ είχε αρχίσει.Οι παίκτες, αφού δεν μπορούσαν να τρέχουν κρατώντας την μπάλα στα χέρια, άρχισαν να αλλάζουν πάσες και να προσπαθούν να τη βάλουν στο καλάθι.
Έκαναν αυτό που κάνουν σήμερα εκατομμύρια άνθρωποι σ' ολόκληρη τη γη. Έπαιζαν το πιο συναρπαστικό από όλα τα σπορ, αυτό που μαγνητίζει στις μέρες μας όλο τον κόσμο.
Τα γέλια και οι φωνές των μαθητών του Νέισμιθ αντηχούσαν στο παλιό γυμναστήριο. Οι παίκτες, φορώντας μακρύ παντελόνι και μπλούζα, απολάμβαναν το νέο παιχνίδι και ο Νέισμιθ τους κοιτούσε γεμάτος περηφάνεια.
Μετά από μισή ώρα παιχνιδιού κι ενώ είχε μπει ένα μόνο καλάθι, οι μαθητές ήταν εξουθενωμένοι, αλλά ευτυχισμένοι.Το "μικρόβιο" του μπάσκετ τους είχε κατακτήσει για τα καλό. Ρώτησαν το γυμναστή τους πότε θα μπορούσαν να ξαναπαίξουν αυτό το υπέροχο παιχνίδι. Έπαιζαν συχνά στη συνέχεια.
Τον Ιανουάριο του 1892, όταν οι μαθητές γύρισαν από τις διακοπές των Χριστουγέννων, άρχισαν να δίνουν αγώνες με τα γειτονικά σχολεία που κι αυτά είχαν αρχίσει να παίζουν το νέο παιχνίδι.
Τα πρώτα ματς της εποχής έληγαν συνήθως με 3-2 ή με 2-1. Το κάθε καλάθι μετρούσε ένα πόντο.
Το Μάρτιο της ίδιας χρονιάς, διοργανώθηκε στο Σπρίνγκφιλντ το πρώτο τουρνουά μπάσκετ. μεταξύ των μαθητών του κολεγίου. Διάφορες γυναίκες που παρακολουθούσαν τους αγώνες από το μπαλκόνι πρότειναν να παίξουν κι αυτές. Μόλις τελείωσαν οι αγώνες των αντρών, οι γυναίκες μπήκαν στο γήπεδο και έπαιξαν. Ήταν ένα πρωτόγνωρο θέαμα, καθώς φορώντας μακριά φουστάνια προσπαθούσαν να τρέξουν και να βάλουν την μπάλα στο καλάθι. Δεν το κατάφεραν, αλλά μην ξεχνάμε ότι αυτό που μετράει στον αθλητισμό είναι η προσπάθεια.
Την άνοιξη, το παιχνίδι μεταφέρθηκε έξω. Εκεί έστησαν δύο σιδερένιους πασσάλους και κρέμασαν σ' αυτούς τα καλάθια. Το μπάσκετ είχε ανοίξει τις πόρτες του και είχε ξεκινήσει για να κατακτήσει τον κόσμο.

Μια μέρα ένας φοιτητής, ονόματι Φρανκ Μάχαν, επισκέφτηκε τον Νέισμιθ στο γραφείο του.
-"Δρ. Νέισμιθ, πώς σκοπεύετε να ονομάσετε το νέο παιχνίδι;", τον ρώτησε.
Ο Νέισμιθ απάντησε ότι δεν είχε αποφασίσει ακόμη για το όνομα του παιχνιδιού.
-"Να το πούμε Νέισμιθ - μπολ", πρότεινε ο Μάχαν.
-"Αυτό το όνομα θα σκότωνε κάθε παιχνίδι", απάντησε γελώντας ο καθηγητής.
-"Τότε γιατί να μην το πούμε μπάσκετ - μπολ; Εξάλλου παίζεται με δυο καλάθια και μια μπάλα", αντιπρότεινε ο νεαρός.
Ο Νέισμιθ πετάχτηκε επάνω, έδωσε το χέρι του στον μαθητή του και του είπε:
-"Μπράβο, αυτά είναι το όνομα που του αξίζει".
Το ωραιότερο παιχνίδι του κόσμου είχε βρει το όνομα του. Ο Τζιμ Νέισμιθ ήταν ο πατέρας του και ο Φρανκ Μάχαν ο νονός του.

* το κέιμενο είναι από το βιβλίο "Ενας αιώνας Μπάσκετ" του Τάκη Ευσταθίου

ΤΟ ΜΠΑΣΚΕΤ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Tο  μπάσκετ πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα το 1918 μέσω της ΧΑΝ -κυρίως-
και του "οίκου του στρατιώτη". Τότε, στο γήπεδο της ΧΑΝ Αθηνών, πρωτοπαίχτηκε
μπάσκετ στην Ελλάδα. Μερικά μέλη της, μεταξύ των οποίων και ο Μάικ Στεργιάδης,
που υπήρξε μαθητής του Νέισμιθ στο Σπρίνγκφιλντ, πήραν δύο καρέκλες, τις
στερέωσαν ανάποδα σε δύο τοίχους και με μία μπάλα ποδοσφαίρου πρωτόπαιξαν μπάσκετ. Η ΧΑΝ

φρόντισε να διαδοθεί το άθλημα στα σχολεία και στους συλλόγους, ενώ
συγχρόνως άρχισε να διοργανώνει και αγώνες. Μάλιστα, το 1920 έγινε στη Σμύρνη
και το πρώτο τουρνουά, με τη συμμετοχή πέντε ομάδων και νικητής ήταν ο Πανιώνιος.
Αυτά τα τουρνουά συνεχίστηκαν μέχρι το 1924 και άρχισαν να παίρνουν μέρος φοιτητές
και μαθητές.
Η ΧΑΝ Αθηνών το 1924 διοργάνωσε ένα πρωτάθλημα, που κέρδισε η ΑΕΚ. Αν αυτό
θεωρηθεί ως πρώτο, η ΑΕΚ είναι η πρώτη πρωταθλήτρια Αθηνών.

Ουσιαστικά όμως η επίσημη περίοδος για το ελληνικό μπάσκετ αρχίζει το 1927,
όταν ο ΣΕΓΑΣ συγκρότησε την πρώτη Τεχνική Επιτροπή του μπάσκετ,
αποτελούμενη από τους Απόστολο Νικολαΐδη, Νικόλαο Λορέντη, Γιώργο Λιβαδά,
Δημήτρη Λέζο και Κωνσταντίνο Καλούδη. Δύο χρόνια αργότερα διοργάνωσε
το πρώτο πρωτάθλημα. Πήραν μέρος ο Πανελλήνιος, ο Εθνικός Αθ., οι
Ν. Βύρωνος, η ΧΑΝ, η ΑΕΚ, η Σχολή Ευελπίδων και ο Πανιώνιος. Πρωταθλητής
αναδείχτηκε ο Πανελλήνιος. Η Νήαρ Ηστ ανακηρύχτηκε πρωταθλήτρια Αθηνών το
1930 και τη χρονιά εκείνη διοργανώθηκε και το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα
στη Θεσσαλονίκη. Από την πλευρά του κέντρου μετείχαν η Νήαρ Ηστ και ο
Πανιώνιος. Τη Θεσσαλονίκη εκπροσωπούσαν ο 'Άρης, που κατέλαβε και την
πρώτη θέση, και η ΧΑΝΘ (τερμάτισε δεύτερη). Η Νήαρ Ηστ επανέλαβε την
επιτυχία τα δύο επόμενα χρόνια, ενώ στη Θεσσαλονίκη η ΧΑΝΘ πήρε τα
σκήπτρα από τον 'Άρη.

Το 1932 εμφανίστηκε η Πανεπιστημιακή ομάδα των Αθηνών, που έπαιξε
σπουδαίο ρόλο στην εξέλιξη του αθλήματος στην προπολεμική περίοδο.
Κατέκτησε το πρωτάθλημα το 1933 και το 1934, αλλά την επόμενη χρονιά
αποχώρησε λόγω διαφωνιών με τον διευθυντή του πανεπιστημιακού γυμναστηρίου.

Ο Πανελλήνιος στέφεται πρωταθλητής Ελλάδας, ενώ τις εντυπώσεις κερδίζει ο
Ηρακλής που έχει στις τάξεις του τους ψηλότερους παίκτες (Νανές, Μαντόπουλος).
Το Πανεπιστήμιο που δημιούργησε πάλι αξιόλογη ομάδα κέρδισε το 1936 το
πρωτάθλημα Αθηνών, αλλά δεν πήρε μέρος στο πανελλήνιο, που έγινε στη
θεσσαλονίκη. Αντικαταστάθηκε από τη Νήαρ Ηστ, που κατέκτησε και το πρωτάθλημα Ελλάδας.

Την επόμενη χρονιά, το Πανεπιστήμιο πήρε τα πρωτεία κερδίζοντας στον τελικό
τη Νήαρ Ηστ. Η ομάδα της Καισαριανής είναι η πρώτη στην ιστορία του ελληνικού
μπάσκετ που χρησιμοποίησε Αμερικανό παίκτη. Ηταν ο καθηγητής Γουέρλντ, που
 εργαζόταν στο κολέγιο Αθηνών.
Στα τελευταία χρόνια της προπολεμικής περιόδου εντυπωσίασε η
ομάδα του Πανελληνίου, που κατέκτησε διαδοχικά τρεις φορές τον τίτλο.
Όμως, τα ακατάλληλα γήπεδα αλλά και το σύστημα του πρωταθλήματος, που
υποχρέωνε τις ομάδες να δίνουν την ίδια μέρα τρεις και τέσσερις αγώνες,
αποτελούσαν ανασταλτικό παράγοντα.

Πριν από τον πόλεμο έγιναν και οι δύο πρώτοι αγώνες της εθνικής ομάδας, με
αντιπάλους εκτός έδρας την Τουρκία και την Αίγυπτο. Μάλιστα η συνάντηση
στην Κωνσταντινούπολη έγινε σε κλειστό γήπεδο με παρκέ, κάτι πρωτόγνωρο για την
ελληνική ομάδα. Στην περίοδο της Κατοχής, διοργανώνεται ανεπίσημα στην
Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα και νέοι αθλητές εμφανίστηκαν.

Οι παίκτες του Πανελληνίου δημιούργησαν μία δική τους ομάδα, που την ονόμασαν
"Μίλων" και διεκδικούσαν το πρωτάθλημα από τον Σπόρτιγκ. Το έδαφος είναι
πρόσφορο πια για την ανάδειξη του ελληνικού μπάσκετ και το κοινό έτοιμο να
δεχτεί αγώνες με μεγάλες ομάδες. Τα γήπεδα αποδεικνύονται ανεπαρκή για να
χωρέσουν το αυξανόμενο πλήθος των θεατών και οι ομάδες διδάσκονται τη νέα
τακτική της καλαθόσφαιρας από τις αμερικανικές ομάδες.

Το χαρακτηριστικό της δεύτερης μεταπολεμικής περιόδου του ελληνικού μπάσκετ
ήταν η επικράτηση των ομάδων των μεγάλων ποδοσφαιρικών συλλόγων, που τη
διέκοψε μόνο η παρένθεση της ομάδας του Πανελληνίου.

Το πρώτο μεταπολεμικό πρωτάθλημα διοργανώθηκε το 1945 και ο Παναθηναϊκός
κέρδισε τον τίτλο. Από το 1949 άρχισαν να διοργανώνονται πρωταθλήματα και σε
άλλες πόλεις, όπως στην Πάτρα, τη Ρόδο και τη Χαλκίδα, όπου διακρίνονταν οι
ομάδες του Σκαγιοπούλειου, της ΑΕΝ και του Τρίτωνα.Από το 1951 άρχισε η
κυριαρχία του Πανελληνίου, που χάρη στις επιτυχίες της θεωρήθηκε μία από
τις καλύτερες ομάδες της Ευρώπης. Η περίοδος μέχρι και το 1957 σηματοδοτήθηκε
από την παρουσία του Πανελληνίου, του οποίου οι πέντε παίκτες του συγκροτούσαν
και την εθνική ομάδα.Τότε άρχισαν και οι πρώτες μεταγραφές σε ευρωπαϊκούς
συλλόγους. Ο Στεφανίδης, ο Ματθαίου και ο Μουρούζης πήγαν στην Ιταλία,
ενώ ο Ρουμπάνης μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης φοίτησε
σε αμερικανικό πανεπιστήμιο.

Οι πρώτοι κανονισμοί

Οι πρώτοι κανόνες εφαρμόστηκαν το 1929 από τον Λούις Ρίες, καθηγητή φυσικής
αγωγής της ΧΑΝ. Ο ίδιος, το 1934, εφάρμοσε στην Ελλάδα και τους διεθνείς
κανονισμούς. Όμως, παρά τη μεγάλη δραστηριότητα που είχε το μπάσκετ στην
Ελλάδα, οι διεθνείς αγώνες ήρθαν στην Κωνσταντινούπολη το 1936 και αφού
το 1934 είχε προηγηθεί μια αποτυχημένη προσπάθεια για φιλικό παιχνίδι με την
Ιταλία.Το 1939 ο Μίλων, που έδρευε στην Αίγυπτο, ήρθε σε επαφή με τον
Σπόρτιγκ και δημιούργησαν μια ομάδα που μας εκπροσώπησε το 1940 σε
αγώνες στην Αίγυπτο. Αυτές οι δύο ομάδες, Μίλων και Σπόρτιγκ, πρόσφεραν
 πολλά στο ελληνικό μπάσκετ, κυρίως σε θέματα τεχνικής.

* το κέιμενο είναι από το βιβλίο "Ενας αιώνας Μπάσκετ" του Τάκη Ευσταθίου


www.basket.gr